LEJYONER Hastalığı Riskini Azaltmak için Yöntemler

Kasım 2018 / Enis Burkut
Lejyoner Hastalığı insan sağlığını için önemli bir risk olduğundan, ülkemizde bu hastalık ile ilgili bir yönetmelik yayınlandı. Bu yönetmeliği incelemek sağlık risklerimizi azaltabilir.

13 Mayıs 2015 tarihinde "Resmi Gazete"de yayınlanmış olan "LEJYONER HASTALIĞI KONTROL USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK" bu sağlık sorunu hakkında işletmecilere bazı SAĞLIK görevleri ve yükümlülükler getiriyor. Aslında, yalnızca işletmeciler değil, bu yönetmelik her insana, kendi sağlığını koruması için bilgi edinmesi gerektiğini hatırlatıyor.

Lejyoner hastalığı ve bu hastalığa yakalanmamak için alınacak önlemler yalnızca işletmeleri değil, her insanı ilgilendirir.

Lejyoner hastalığı nedir?

10 Ekim 2015 tarihinde İstanbul’da "Legionella Yönetilebilir bir Risktir" konulu bir sempozyum düzenlendi. Bu sempozyuma hem dinleyici ve hem de konuşmacı olarak katıldık ve "LEJYONER Hastalığı" konusunda çok bilgilendik. Bu sempozyumu düzenleyen kuruluşlara teşekkür ederiz. Sempozyomda edindiğimiz bilgilere göre LEJYONER hastalığı bir akciğer hastalığıdır, zatürreye benzer, ancak zatürre için yapılan tedavi LEJYONER hastasına yarar sağlamaz. Bu hastalığın zatürreye benzemesi sebebi ile, hastalığın teşhisinde doktorlar zorlanıyorlar ve sonuç ÖLÜMCÜL olabiliyor. LEJYONER hastalığının insandan insana bulaştığı görülmemiştir. LEGİONELLA bakterisi (Yönetmelikte belirtilen bakteri ismi) taşıyan su zerreciklerinin akciğerlere girmesi sonucunda bazı insanlar bu hastalığa yakalanabiliyor. Bu hastalığı yaratan LEGİONELLA bakterisinin 5º / 50º C derecelerinde yaşadığı ve özellikle 25º / 45º C derecelerinde çok hızlı ürediği tespit edilmiştir.

Lejyoner hastalığı riskli yaratan ortamlar?

Önce YANLIŞ BİR BİLGİ’yi düzeltelim: Lejyonella halk arasında "klima hastalığı" olarak tanınır. Ancak, her klima cihazı bulunduğu ortama bu hastalığı yaymaz. LEGİONELLA mikrobu yalnızca su damlacıkları içinde bulunur. Merkezi klima santrallarında, havayı rutubetlendirmek maksadı ile hava içine su verildiği durumlarda ve su ile çalışan sistemlerde LEJYONER hastalığı riski vardır. Sıcak ve soğuk hava üfleyen ve içinde su bulunmayan "Split Klima" gibi klima cihazları yolu ile bu hastalığa yakalanma riski yoktur. Bize ulaşan bilgilere göre LEJYONER hastalığına en çok sebep olan SU SOĞUTMA KULELERİ’dir. Kuleler içinde üreyen LEGİONELLA bakterisi, kulelerin rutubetli hava yanında ürettiği su zerrecikleri ile beraber tabiata yayılır.

Su Soğutma Kulesi

Çok küçük su zerrecikleri içinde bulunma riski olan LEGİONELLA bakterileri, soğutma kulesine yakın bulunan insanların akciğerlerine girer ve bu kişide LEJYONER hastalığı başlayabilir.

Hastalık yaratma riski olan ikinci su grubu: Küçük su damlacıkları yaratabilen duşlar, fıskiyeler, satış yerlerinde ve açık hava kafeteryalarında görünen su pülverize sistemleridir.
LEJYONER hastalığı riskini azaltmak için neler yapılabilir?

Soğutma kulelerinde LEGİONELLA bakterilerinin üremesini engelleyici önlemler alınması şarttır. Her tür bakteri durgun sularda, katıların içinde, sistemde oluşan kireçlenme tabakaları içinde ve bakterilerin kendi oluşturduğu BİYOFİLM içinde çoğalır. Dolayısı ile bu oluşumlar ile mücadele edilmelidir:
BİYOFİLM oluşumu ile mücadele etmek şarttır. "Legionella Yönetilebilir bir Risktir" konulu sempozyumunda öğrendiğimize göre, BİYOFİLM içinde üreyen Legionella bakterisi buradan soğutma suyuna yayılır. Klor ve başka dezenfektanların biyofilmi yok edemeyeceği sempozyumda vurgulandı; biyofilmi yaratan bakterilerin aralarındaki iletişimi bozmak ve bu şekilde biyofilm oluşunu önlemek için çözümler arandığı bilgisi verildi.

Soğutma suyunun sürekli ve kontrollu şartlandırılması "Bakteri Yuvası" oluşumunu engeller. "Bakteri Yuvası" olarak nitelendireceğimiz katı kirliliklerin oluşmasını önlemek için yöntemler şunlardır:

Soğutma suyu sürekli olarak filtrelenir. Soğutma kulesinden her gün yüz binlerce metreküp ortam havası geçtiği için bu havanın soğutma suyunda bıraktığı yüksek miktarda katılar soğutma suyunun filtrelenmesi ile sudan alınabilir.

Soğutma Suyu için Diskli Filtre

Bakteriye yataklık yapan kireçtaşına karşı soğutma suyu sürekli olarak kimyasal ve fiziksel olarak şartlandırılmalıdır. Soğutma sistemi besi suyu kalitesi kontrol altında tutularak istenmeyen kireçtaşı önlenebilir: Ham suyun kalitesine göre, klasik yumuşatma ve ters ozmoz gibi teknikler ile besi suyu hazırlanabilir.
Kimyasal şartlandırma yöntemi ile de soğutma suyu sisteminde kireçlenme önlenebilir.

Soğutma Suyu için Tam Otomatik Kimyasal Dozaj Sistemi
Kimyasal yöntemleri "ÇEVRECİ" bulmayan kuruluşlar, "Frekans Tekniği" ile, hiçbir kimyasal kullanmadan soğutma kulesinde kireçlenme ve yosun oluşumunu önleyebilirler.

Frekans Tekniği ile Kireçlenmeyi Engelleyen Cihaz
Soğutma Suyu’nun Mikrobiyolojik durumu sık sık kontrol edilir. Ayda bir, mikrobiyoloji laboratuarında "toplam bakteri sayımı" yaptırılarak soğutma suyunda "canlı" miktarı gözlemlenir. Birim sudaki bakteri miktarı yüksek çıkarsa derhal soğutma sistemi dezenfekte edilir ve yukarıda sözü edilen bakteri yuvaları yok edilir.
Su soğutma kuleleri periyodik "aylık" kontrola alınmalıdır. Bu kontrolda kulede ve soğutma suyu sisteminde kireçtaşı, tortu, "biyofilm" gibi Legionella bakterisinin üremesine yataklık yapan kirlilikler tespit edilmeli ve yok edilmelidir.
Şok Dezenfeksiyon. Bölgenin iklim şartları göz önüne alınarak, birkaç ayda bir kulenin komple bakımı yapıldıktan sonra şok dezenfeksiyonu yapılması önerilir.
Soğutma kuleleri havuzlarında suyu hareketlendirmek için, kule havuzu içine bir sistem monte etmek ve kule havuzunun her tarafında hareket olmasını sağlamak doğru olur. Henüz mikrop nedir bilinmeyen devirlerde atalarımız şu ata özünü üretmiş: "Akan su pislik tutmaz."

Soğutma Kulesi Havuzlarını Hareketli Tutan ve Suyu Filtreleyen Diskli Böbrek Filtre

Küçük su damlacıkları yaratan RİSK grubu için yapılacaklar:

Kullanıma verilecek suların "İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkındaki Yönetmelik" kurallarına uygun olmasını sağlamak;
Su damlacıklarını yaratan su sistemlerinin sürekli olarak, hiç aksatmadan klor (sodyum hipoklorit) baskısı altında tutmak;

Hassas Kontrollü Klor Dozaj Sistemi

Sıcak su üreten boyler ve ısı eşanjörlerinde su sıcaklığının 60°C 'de tutulmasını sağlamak;
Sürekli kullanılmayan su sistemlerine, tekrar kullanılmadan önce, yönetmelikte tarif edildiği gibi "Dekontaminasyon" uygulamak.

LEJYONER Hastalığı Yönetmeliği"nde "Rutin koruyucu önlemler" bölümünde işletmelerde bu hastalığı yaratabilecek riskli noktalar tek tek yazılmıştır. Aynı yönetmelikte "Su Sistemlerinin Temizlenmesi ve Dekontaminasyonu" bölümünde işletmeci için uygulanabilir yöntemlere yer verilmiştir.
İnternet yolu ile bulunabilen "LEJYONER Hastalığı Yönetmeliği" ni okumanızı öneririz.

Hiçbir insanın bu hastalığa yakalanmaması dileği ile.