TERS OZMOZ MEMBRANLARININ YIKANMASI

Mart 2012 
Ters Ozmoz membranları bu işlem için tasarlanmış özel su kimyasalları ile yıkanarak sağlıklı görev yapması sağlanır. Ancak, ters ozmoz membranlarının sınırlı bir ömrü olduğu unutulmamalıdır.

T.O. – Ters Ozmoz membranlarının tıkanması sorununun giderilmesi için kimyasal yıkama konusuna geçmeden önce aşağıdaki UYARILARI yapmayı uygun görüyoruz: 
UYARI 1: T.O. membranının yıkanmasında, özel kimyasallar içeren sulu karışımlar kullanılır.  Üzerinde bazı maddelerin birikmesi sonucu tıkanan T.O. membranının malzemesi ise her kimyasala karşı farklı farklı karşılık veren sentetik bir malzemedir. Dolayısı ile kimyasal türü veya kimyasal uygulama şekli yanlış olursa, yıkama sonrası membranlarda KALICI BOZULMA yaşanabilir.  Dolayısı ile, T.O. membranlarının kimyasal yıkanması işlemini küçümsememek ve bu işlem için çok iyi eğitim almak gerektiğini hatırlatmak isteriz. 
UYARI 2:  T.O. membranları en iyi şartlarda çalışsa dahi sınırlı ömrü olduğunu akıldan çıkarmamalıyız,  T.O. membranları yaşlandıkça üretim suyu debisi azalır ve üretim suyu kalitesi bozulur.   Üç yaşını tamamlamış olan membranlarda bir sorun olduğunda değişik yıkamalar denemek ve kimyasala para harcamak  yerine yeni membran satın almak genelde daha ekonomik olur.
Bu yazımızda dünyada en çok kullanılan POLİAMİD esaslı T.O. membranlarının yıkanmasından söz edeceğiz.  1990 yılından bu yana T.O. işinde olduğumuz için, elde ettiğimiz tecrübelere ve bilgilere göre,  T.O. membranlarının sağlık durumuna göre iki değişik membran yıkaması uyguluyoruz.
- Sorunu olmayan T.O. membranlarının “Periyodik” yıkanması;
- Sorun yaşayan T.O. membranlarının teşhis edilecek soruna göre yıkanması.


KİMYASAL YIKAMA İŞLEMİ İÇİN GENEL BİLGİLER

Gerek T.O. membran yıkaması ve gerekse üretim yapan birçok cihazın veya sistemin kimyasal yıkaması için İngilizce olan “Clean In Place” tabiri sanayimize yerleşmiştir, kısaca, baş harfleri ile “CIP” kelimesi de sanayimizde kullanılıyor. 

CIP SİSTEMİ: bu sistem, Resim 1’de göründüğü gibi, sentetik bir kimyasal tankı, kimyasala dayanıklı bir pompa, sentetik borular ve vanalardan oluşur. T.O. membran kaplarının büyüklüğüne göre CIP sisteminin tank hacmi ve sirkülasyon pompası debisi hesaplanır.
T.O. cihazlarının CIP işlemlerinde T.O. üretim suyu kullanılır. CIP tankında su ile karıştırılan özel yıkama kimyasalı, T.O. cihazının membran kapları içinde devridaim yaptırılır.  Membran türüne göre ve giderilecek olan soruna göre devridaim yapılan sıvı karışımının pH derecesi ve sıcaklığı ayarlanır.  CIP işlemi sırasında GÜVENİLİR  bir pH-METRE ve bir TERMOMETRE bulundurmak doğru olur
Etkili CIP işlemi için yalnızca kimyasallı suyun sirkülasyonu yeterli değildir.  Zaman zaman sirkülasyon pompası durdurulur ve T.O. membranları kimyasallı su içinde bir süre bekletilir.  Her kimyasal yıkamadan sonra, membranların durulanması için T.O. cihazı çalıştırılır, T.O. üretim suyu iletkenliği normal seviyeye gelesiye kadar T.O. çalıştırılır; üretim suyu ile CIP tankı da durulanır.
T.O. cihazının CIP işlemi sırasında genelde, peş peşe iki yıkama yapılır, bunlardan birinde BAZİK kimyasal, diğerinde ASİDİK kimyasallar kullanılır.  Membran üreticileri ve su kimyasalı üreten şirketler T.O. membranı yıkaması için reçeteler verirler.  CIP işlemlerinin bu reçetelere göre yapılması sonucu genelde iyi sonuç alınır. 

Sorunu Olmayan T.O. Membranlarının Periyodik Yıkanması Ne Zaman Yapılır?
Otomobillerde olduğu gibi, sorunu olmayan bir araba belirli bir miktar kullanıldıktan sonra “periyodik bakım” a girer.  Periyodik bakım bazı arabalar için 10.000 km, bazı araba modelleri için 20.000 km olabiliyor.  T.O. membranları için de birkaç “periyodik yıkama” kriteri bulunur:
•          Üretim suyu debisi -15 azaldığında.
•          Üretim suyu iletkenliği %25 arttığında.
•          T.O. Membran kademelerinde basınç kaybı  (Δp) kadar arttığında,
•          T.O. cihazı hiç çalışmadan 72 saattan daha fazla bekletildiğinde.
•          Yukarıdaki belirtilenler gerçekleşmese dahi, işletmenin özelliğine göre birkaç ayda bir  membran yıkaması muhakkak yapılmalıdır.

Sorunu Olmayan T.O. Cihazında Periyodik Membran Yıkama Yöntemi
DİKKAT: sorunu olmayan membranlar için yapılan normal yıkamada YÜKSEK DEBİDE SU istenir, fakat membranlar üzerine basınç uygulamak gerekmez.  
İLK YIKAMA:  Ham suyun özelliklerine göre ve edinilen tecrübeye göre ilk yıkama Bazik veya Asidik olan membran yıkama kimyasalı ile yapılır.  Yıkama solüsyonu yaklaşık (15) dakika kadar membranlar ile CIP tankı arasında döndürülür.  15 dakika sirkülasyondan sonra  sirkülasyon pompası durdurulur ve 15dakika için yıkama kimyasallarının T.O. membranları içinde beklemesi sağlanır. Bu duruştan sonra T.O. cihazı çalıştırılır ve DURULAMA yapılır.  Durulama süresi: üretim suyundan istenen iletkenlikte su gelesiye kadar TO çalıştırılır ve bu durulama suyu kanala atılır.
İKİNCİ YIKAMA: ikinci yıkama ilk yıkama gibi yapılır ve sonunda ayni şekilde membranlar durulanır.

SORUNLU T.O. CİHAZINDA ÖZEL MEMBRAN YIKAMA YÖNTEMİ
Neden T.O. Cihazı “SORUNLU” hale gelir?  Hatırlatalım: Periyodik yıkama ihmal edilirse, T.O. ön şartlandırmasında bir sorun olursa veya bir işletme hatası olursa, ham su kalitesinde bir kalite değişikliği olursa, ham suya petrol ürünleri karışırsa (müsaade edilen en yüksek TOC 3 mg/l).  Böyle durumlarda hemen membran yıkaması yapılmaz, önce SORUNUN TEŞHİSİ gerekir.

EN ÇOK RASTLANAN T.O. MEMBRANI SORUNLARI VE TEŞHİSİ:

MEMBRAN SORUNUNUN TEŞHİSİ İÇİN:

  1. Ham su ve T.O. atık su analizlerini kontrol edilir, suda petrol ürünü de araştırılır,
  2. Kartuş filtre sonrası T.O. besi suyunun SDI değerini ölçülür,
  3. Kartuş filtrenin rengi ve kokusunu kontrol edilir,
  4. İlk membran kabının kapağını açılıp göz kontrolu ve koku kontrolu yapılır,
  5. İşletme T.O. günlük notlarını incelenir.

Bu inceleme sonucunda sorunun teşhisi konur ve nasıl bir kimyasal yıkama yapılacağına karar verilir.

 

PROBLEMLİ  T.O. MEMBRANI YIKAMASI:
Problemli T.O. membranının özel bir şekilde yıkanması sonucunda membranlar çalışır hale gelebilir, ancak bu özel yıkama sonucu membranların biraz bozulacağı ve eskiyeceği kabul edilmelidir, dolayısı ile, bu özel yıkama sonrasında membranlar normal dönemdeki gibi çok kaliteli su üretmez ve normal dönemdeki kapasitede de su üretmez.  Hatta, çok kötü duruma gelmiş membranlar bu özel yıkama sonucunda hiç düzelmeyebilir. T.O. membran yaşı üç yıla yaklaşmışsa, özel membran yıkaması yapmak yerine yeni T.O. membranı satın almak daha uygun olur.

CIP Sistemi

Tıklayın Uzman Su Mühendislerimiz Sizi Arasın.